In maart 2024 gaat het platform Ketenkennis over Bruggen en Kademuren (KKBK) van start. Het platform brengt professionele kennis over bruggen en kademuren uit verschillende bronnen samen. Bovendien biedt KKBK de mogelijkheid om in contact te komen met andere gebruikers en te leren van elkaars ervaringen. De initiatiefnemers van AMS Institute, Platform BiKa en de gemeente Amsterdam verwachten er veel van – al helemaal als experts uit daadwerkelijk de hele keten rond de vernieuwing van bruggen en kademuren meedoen, van aannemers tot universiteiten.

Martijn Meulblok is voorzitter van platform BiKa (Binnenstedelijke Kademuren). Als ingenieur bij de gemeente Amsterdam kent hij de uitdagingen rond binnenstedelijke historische bruggen en kademuren. Dat er bij de verschillende partijen die hieraan werken behoefte is aan gedeelde en goed toegankelijke kennis, zoals deze op KKBK zal worden gedeeld en geborgd, is duidelijk, stelt hij. ‘Een groot aantal steden en dorpen in Nederland heeft grachten en daarmee bruggen en kademuren. Het blijkt enorm lastig om de constructieve staat van 150 jaar oude kademuren of bruggen goed te kunnen beoordelen. Moeten ze geheel worden vervangen of kan het ook anders? We hebben daarbij een zo goed mogelijk gevulde gereedschapskist nodig waarmee we bruggen en kademuren veilig houden en tegelijk de impact op de omgeving beperken. Dat er bomen kunnen blijven staan, dat de straat niet langdurig is afgesloten, enzovoort. Dit soort kennis is trouwens ook relevant voor andere historische constructies zoals grachtenpanden of sluizen. Ook die zijn vaak gefundeerd op houten palen, om maar iets te noemen. Daar weten we in onze sector inmiddels best veel van.’

Veel initiatieven

Henk Wolfert is programmamanager bij AMS Institute. Hij stond niet alleen aan de wieg van verschillende onderzoeksprogramma’s en -projecten rond bruggen en kademuren, maar ook aan die van het kennisplatform. Voor de oprichting ervan waren verschillende aanleidingen. Het startte met de komst van het NWO-onderzoeksprogramma Urbiquay. Wolfert: ‘Sarah Bork van de gemeente Amsterdam en ik kregen de tip om een programmavoorstel in te dienen bij NWO. Samen met het ministerie van IenW is het toen gelukt om budget te krijgen voor vier onderzoeksprojecten van elk ongeveer een miljoen. Dit programma kwam bovenop de projecten die we in rechtstreekse samenwerking met de gemeente Amsterdam al enkele jaren uitvoerden. Vervolgens haalden we een groot project binnen via het Nationaal Groeifonds. De meest recente ontwikkeling is dat er een City Deal Tijdloze Grachten in de maak is. Hierbij werken ministeries samen met verschillende gemeenten om kennis en ervaring uit te wisselen. Bij al deze initiatieven speelt AMS Institute een centrale rol. Hoe goed is het dat we nu een platform hebben waarop we al deze mensen met elkaar in contact kunnen brengen. Zo hopen we iedereen in de keten te bedienen die met bruggen en kades bezig is. Mooi is dat we als initiatiefnemende partijen elk onze eigen sterke punten kunnen inbrengen. Zo zit BiKa goed in het netwerk van gemeenten en AMS Institute in het netwerk van onderzoekers.’

Tekst gaat verder onder de foto

Verbinding

Sarah Bork was tot voor kort hoofd Innovatie, Programma Bruggen en Kademuren bij de gemeente Amsterdam. ‘De meerwaarde van KKBK is dat het bestaande kennis en netwerken met elkaar verbindt, en hieraan meer dan andere platforms academische kennis toevoegt.

Via bijvoorbeeld openresearch.amsterdam, het kennisplatform van de gemeente Amsterdam, leveren wij daar een actieve bijdrage aan. Net als met alles wat voortkomt uit onze deelname in Urbiquay, onze eigen innovatieprojecten (proeftuinen), de projecten van het Groeifonds en straks de City Deal.’

Geeralt van den Ham, opvolger van Sarah Bork bij het Programma Bruggen en Kademuren, ziet in het platform ook een manier om netwerken van onderaf te bevorderen. ‘In onze living lab-aanpak werken we met allerlei ketenpartners samen. KKBK geeft een context waarin deze mensen elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten en ook hun collega’s die in andere gemeenten werken. Als Amsterdam hebben we – deels uit nood geboren – nu nog een voortrekkersrol rond de vervanging en renovatie van bruggen en kademuren. Het is onze verantwoordelijkheid om de beschikbare kennis en ervaring te delen met anderen. Het zou mooi zijn als het platform ook spin-off genereert bij andere partijen. Dat maakt het geheel sterker, ook voor de betrokken aannemers en ingenieursbureaus.’

Tekst gaat verder onder de foto

Breed toepasbare kennis

Ook Meulblok ziet de toegevoegde waarde van KKBK. ‘Als BiKa organiseren we interessante bijeenkomsten, bijvoorbeeld over groen op kades. Maar die bijeenkomsten duren dan een middag en dan ga je weer naar huis. Waar kun je terecht als je later voor de opdracht staat om daadwerkelijk iets met groen op je kademuren te doen? Het is mooi dat we nu op KKBK een plek hebben waar je dat soort kennis kunt vinden. Een tweede punt is dat het bouwen van een kade op zich makkelijk is, maar in de context van een historische binnenstad juist heel complex: je moet je methoden, kennis en informatie daarvoor goed op orde en beschikbaar hebben, zodat je in je projecten en processen hier optimaal gebruik van kan maken. Dat kan met KKBK. En tot slot: historische kademuren, bruggen, sluizen en zelfs oude huizen hebben van alles gemeen: ze bestaan van oorsprong uit metselwerk en hout – nu meer uit beton en staal. Kennis hierover uit het ene domein kan kennis uit het andere versterken. Er zit een flinke overlap in al die domeinen. KKBK kan daarin ondersteunen.’

Wolfert is het daarmee eens. ‘Denk ook aan de kademuren buiten de binnensteden, zoals aan vaarten buiten de stad. Partijen als Rijkswaterstaat, maar ook waterschappen en allerlei gemeenten her en der in het land hebben met deze problematiek te maken. We moeten de denkkracht mobiliseren. Alleen al de PhD’s die binnen Urbiquay werken, kunnen daar een grote bijdrage aan leveren. Zo bouwen we een netwerk van kenniswerkers.’ Meulblok, aanvullend: ‘We kunnen via KKBK ook de agenda’s van expertmeetings, excursies en seminars naast elkaar leggen, zodat die elkaar niet in de weg zitten. En uiteraard kunnen we ook gezamenlijke KKBK-evenementen organiseren.’

Kennis in stroomversnelling

Bij de opstart van KKBK zijn de initiatiefnemers niet over één nacht ijs gegaan. Wolfert: ‘Mijn collega Isabelle Snaauw en ik hebben veel betrokkenen in de keten gevraagd of zij behoefte hebben aan het overkoepelende platform dat ons voor ogen stond en welke verwachtingen ze ervan hebben. De projectleiders van de vier projecten in Urbiquay waren erg blij dat er nu ‘één loket’ is voor alles wat met kennisontwikkeling en kennisdeling rond bruggen en kades te maken heeft. Bovendien biedt het platform de mogelijkheid om met experts uit de hele keten in contact te komen. Dat moet echt, want de kennisontwikkeling rond de verouderde bruggen en kademuren liep achter en bevindt zich nu in een stroomversnelling. We hebben elkaar nodig om bijvoorbeeld goed in beeld te kunnen brengen hoe het met de staat van bruggen en kades gesteld is. Dat maakt onder meer een efficiënte aanpak in Amsterdam mogelijk, want de budgetten zijn natuurlijk altijd beperkt. Zo is uit recent onderzoek gebleken dat veel van de bruggen en kades eigenlijk beter waren dan gedacht en nog best een tijdje mee kunnen. Zo zie je hoe belangrijk het is dat we goede toetsingsmethoden en -modellen hebben. Het mooist is het als er een levende community ontstaat, met een vruchtbare uitwisseling van zowel problemen als mogelijke oplossingen. Het succes van KKBK staat of valt dan ook met de betrokkenheid van de hele keten. Dus ik zou zeggen: doe allemaal mee!’

Wil je een bijdrage leveren aan het platform of heb je andere vragen of suggesties? Neem contact op met redacteur en coördinator Isabelle Snaauw: Isabelle.snaauw@ams-institute.org